Zaburzenie rozwoju charakteryzujące się problemami w komunikacji językowej, nawiązywaniu relacji społecznych, stereotypiami, uszkodzeniem neuronów zwierciadlanych (problemy z naśladownictwem).

Zagrożenie autyzmem można stwierdzić u dzieci od 4 miesiąca do 3 roku życia, u których zaobserwowano zaburzenia rozwoju funkcji poznawczych tzn. percepcji wzrokowej, słuchowej, czuciowej (smaku, węchu, dotyku, priopriocepcji), naśladownictwa, rozwoju komunikacji (werbalnej i niewerbalnej), zabawy, pamięci oraz rozwoju motorycznego (dużej motoryki, sprawności manualnej i praksji oralnej).

W sytuacjach, w których dziecko posługuje się systemem językowym mówimy o autyźmie wysoko funkcjonującym. Nie zawsze oznacza to możliwość prowadzenia dialogu i nabywania wiedzy, ale przy odpowiedniej terapii pozwala dziecku rozpocząć edukację według programu autorskiego w klasach integracyjnych lub w ramach nauczania indywidualnego.

Zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu.

Za podstawowe kryterium diagnozowania należy uważać nieprawidłowy rozwój mowy, natomiast pozostałe zaburzenia w zakresie rozwoju motorycznego, interakcji społecznych, reakcji emocjonalnych oraz atypowych zachowań należy traktować indywidualnie, w każdym przypadku odmiennie.

Cechy typowe dla Zespołu Aspergera:

• Opóźniony lub niespecyficzny rozwój mowy:
• Kłopoty ze skupianiem wzroku na materiale zadaniowym oraz twarzach osób (brak kontaktu wzrokowego).
• Na wczesnym etapie rozwoju: brak pola wspólnej uwagi, brak gestu wskazywania palcem.
• Niekiedy występuje nieprawidłowy rozwój motoryczny, który w konsekwencji może dawać   opóźnienie rozwoju mowy, problemy artykulacyjne, niechęć do zadań manualnych, w tym pisania i rysowania
• Problemy w zakresie kontaktów społecznych
• Sztywne wzorce zachowań, łatwość popadania w schematy w zakresie zachowania i języka.
• Stereotypie.
• Nietypowe zainteresowania przejawiające się w mechanicznym zapamietywaniu wybranych wiadomości.
• Przesadne skupianie uwagi na szczegółach.
• Problemy z zabawą tematyczną i symboliczną.
• Problemy z mową ciała (gestami, mimiką, kontaktem wzrokowym).
• Kłopoty z rozumieniem oraz adekwatnym wyrażaniem emocji. 
• Trudności z percepcją wzrokową, słuchową i czuciową oznaczające niekiedy nadwrażliwość lub niedowrażliwość w określonych obszarach.

Dzieci z zespołem Downa powinnny jak najwcześniej zaczynać terapię. Dzięki wczesnemu zbudowaniu systemu językowego, dziecko będzie mogło rozwijać funkcję poznawcze, warunkujące w dużym stopniu przyszłą edukację.

Główną metodą stymulacji rozwoju intelektualnego jest wczesna nauka czytania. 

Afazję dzielimy na afazję dziecięcą i afazję u dzieci.

Afazja dziecięca to brak rozwoju mowy spowodowany uszkodzeniem struktury lewej półkuli mózgu. Uszkodzenie to może nastąpić w okresie prenatalnym, w czasie porodu lub w pierwszych miesiącach życia dziecka na skutek niedotlenienia, urazów mechanicznych, zatruć toksynami, wylewów i guzów mózgu. Zaburzona jest zarówno percepcja jak i planowanie ruchu (motoryka). Zwykle także obserwuje sie problemy z uwagą i pamięcią.

Afazja u dzieci to rozpad systemu językowego pod wpływem urazów mechanicznych, niedotlenienia, zatruć toksynami, wylewów i guzów mózgu u osób, które opanowały już mowę.

Celem terapii afazji dziecięcej jest budowanie systemu językowego, a w afazji u dzieci odbudowywanie tego systemu. Terapia zaburzeń afatycznych opiera się na:

• powtórzeniu rozwoju mowy dziecka
• wczesnej nauce czytania
• minimalizacji systemu językowego
• stymulacji lewej półkuli mózgu
• wyborze dominującej ręki
• stymulacji funkcji motorycznych, szczególnie praksji oralnej.

Brak rozwoju lub opóźnienie rozwoju mowy spowodowane brakiem wyboru lewej półkuli mózgu jako dominującej dla przetwarzania języka.

• wydłużony czas kształtowania się dominacji stronnej
• nietypowe wzorce lateralizacji
• oburęczność
• rozumienie mowy z kontekstu i w konsytuacjach
• zabawa charakterystyczna dla wcześniejszego okresu rozwojowego
• niechęć do słuchania tekstów pisanych
• preferencje do słuchanie muzyki
• niechęć do rysowania, jeżdżenia na rowerze i innych czynności wymagających sekwencji ruchów
• naśladowanie melodii wypowiedzi
• brak pierwszych słów do 16 miesiąca życia
• brak łączenia dwóch wyrazów do 2 roku życia
• brak zdań do 2,5 roku życia

• problemy z artykulacją głosek dziąsłowych (sz, ż, cz, dż, l, r)
• redukcje grup spółgłoskowych
• posługiwanie się pierwszą i ostatnią sylabą wyrazu
• przestawianie sylab w wyrazie
• posługiwanie się zwartymi głoskami jako substytutami pozostałych
• trudności z wypowiadaniem wyrazów
• pomijanie czasownika w wypowiedziach
• pomijanie przyimków lub stosowanie jednego za pozostałe
• trudności z odmianą rzeczownika i czasownika
• kłopoty w nauce czytania i pisania

Głuchota spowodowana uszkodzeniem ucha środkowego, nerwu słuchowego i ośrodków odbiorczych w korze nerwowej wymaga w pierwszym etapie terapii programowania systemu językowego.

Oznacza to:

• uzyskanie prawidłowej artykulacji
• poszerzenie słownictwa
• budowanie gramatyki.

Odbywa się to poprzez wczesną naukę czytania, metody komunikacyjne, dzienniczki wydarzeń.

W sytuacji wszystkich zaburzeń słuchu wykorzystuje się także metody nauczania języka polskiego jako drugiego i jako obcego.